By : Βullmarkets-Εxchanges
Στον πυρήνα της, η λειτουργία του χρηματιστηρίου μοιάζει με παράδοξο. Από τη μία, μας λένε ότι είναι ένας πανίσχυρος προεξοφλητικός μηχανισμός, μια μηχανή του χρόνου που ταξιδεύει στο μέλλον για να αποτιμήσει το παρόν. Από την άλλη, βλέπουμε αναλυτές, επενδυτές και αλγόριθμους να μελετούν με εμμονή το παρελθόν, σαν ιστορικοί που αναζητούν στα διαγράμματα του χθες τα μυστικά του αύριο. Πώς γίνεται η αγορά να είναι ταυτόχρονα μελλοντολόγος και αρχαιολόγος;
Η απάντηση βρίσκεται σε έναν σύνθετο συλλογισμό που υπερβαίνει την απλή τεχνική ανάλυση: το χρηματιστήριο όντως προεξοφλεί το μέλλον, αλλά το κάνει χρησιμοποιώντας ένα λεξιλόγιο και μια γραμματική που έχουν γραφτεί εξ ολοκλήρου από το παρελθόν.
Ο Προεξοφλητικός Μηχανισμός: Αποτιμώντας τις Προσδοκίες
Ας ξεκινήσουμε από τη βασική αρχή. Η τιμή μιας μετοχής σήμερα δεν αντικατοπτρίζει την αξία της εταιρείας σήμερα. Αντικατοπτρίζει τη συλλογική, σταθμισμένη προσδοκία εκατομμυρίων επενδυτών για τα μελλοντικά κέρδη της εταιρείας, προεξοφλημένα στην παρούσα τους αξία. Η αγορά δεν ενδιαφέρεται για το πόσα κέρδισε η εταιρεία Χ το προηγούμενο τρίμηνο. Ενδιαφέρεται για το πόσα πιστεύει ότι θα κερδίσει στα επόμενα τρίμηνα και στα επόμενα χρόνια.
Αυτό εξηγεί το κλασικό παράδοξο: μια εταιρεία ανακοινώνει κέρδη ρεκόρ, και η μετοχή της πέφτει. Γιατί; Διότι η αγορά, στην αδηφάγο προσδοκία της, είχε ήδη «τιμολογήσει» όχι απλώς κέρδη ρεκόρ, αλλά ακόμη μεγαλύτερα κέρδη ρεκόρ. Η πραγματικότητα, αν και εξαιρετική, ήταν κατώτερη της προσδοκίας. Η αγορά δεν αντιδρά στα γεγονότα, αλλά στη διαφορά μεταξύ των γεγονότων και των προσδοκιών που είχε ήδη ενσωματώσει. Λειτουργεί σαν ένας καθρέφτης που δεν δείχνει το παρόν, αλλά μια ολογραμματική προβολή του πιθανού μέλλοντος.
Το Φάντασμα του Παρελθόντος: Η Συλλογική Μνήμη και η Βαρύτητα της Εμπειρίας
Εδώ όμως αρχίζει η πολυπλοκότητα. Πώς διαμορφώνονται αυτές οι προσδοκίες για το μέλλον; Διαμορφώνονται σχεδόν αποκλειστικά από τα εργαλεία και τις εμπειρίες του παρελθόντος.
Η Τεχνική Ανάλυση είναι Ιστορία: Η ίδια η ύπαρξη της τεχνικής ανάλυσης –η μελέτη των διαγραμμάτων– είναι η απόλυτη παραδοχή ότι το παρελθόν έχει σημασία. Μοτίβα όπως οι «στηρίξεις», οι «αντιστάσεις» και οι «μέσοι όροι» δεν είναι τίποτα άλλο από την ποσοτικοποίηση της συλλογικής μνήμης της αγοράς. Μια τιμή που λειτούργησε ως «πάτος» στο παρελθόν, εγγράφεται στο συλλογικό υποσυνείδητο ως ένα πιθανό σημείο αναστροφής στο μέλλον.
Τα «Τραύματα» της Αγοράς: Μεγάλες κρίσεις, όπως η παγκόσμια του 2008 ή η ελληνική κρίση χρέους, αφήνουν ανεξίτηλα ψυχολογικά «τραύματα» στους επενδυτές. Για χρόνια μετά, κάθε αρνητική είδηση φιλτράρεται μέσα από το πρίσμα της ανάμνησης της καταστροφής. Ο φόβος της επανάληψης κάνει τους επενδυτές πιο συντηρητικούς, πιο επιφυλακτικούς, οδηγώντας τους να απαιτούν μεγαλύτερο ασφάλιστρο κινδύνου (risk premium). Το παρελθόν εδώ δεν είναι απλώς οδηγός, είναι ένα φάντασμα που στοιχειώνει τις αίθουσες συναλλαγών.
Η Σύνθεση: Το Παρελθόν Καθορίζει το Επιτόκιο Προεξόφλησης του Μέλλοντος
Εδώ βρίσκεται ο συνδετικός κρίκος, ο σύνθετος συλλογισμός. Η αγορά προεξοφλεί τα μελλοντικά κέρδη. Αλλά με τι επιτόκιο προεξόφλησης; Αυτό το επιτόκιο δεν είναι ένας ψυχρός, μαθηματικός αριθμός. Είναι ένας ψυχολογικός δείκτης που αντικατοπτρίζει την όρεξη για ρίσκο. Και αυτή η όρεξη καθορίζεται από την εμπειρία και τη μνήμη.
Σε περιόδους ευφορίας, όταν η μνήμη της τελευταίας κρίσης έχει ξεθωριάσει, οι επενδυτές γίνονται εφησυχασμένοι. Η όρεξη για ρίσκο αυξάνεται, το επιτόκιο προεξόφλησης μειώνεται, και έτσι η παρούσα αξία των μελλοντικών κερδών (άρα και οι τιμές των μετοχών) αυξάνεται, συχνά σε επίπεδα φούσκας.
Μετά από μια βίαιη πτώση, το τραύμα είναι νωπό. Η όρεξη για ρίσκο μειώνεται δραματικά, το επιτόκιο προεξόφλησης αυξάνεται, και η παρούσα αξία των ίδιων ακριβώς μελλοντικών κερδών καταρρέει.
Επομένως, το παρελθόν δεν είναι απλώς ένα αρχείο δεδομένων. Είναι ο παράγοντας που βαθμονομεί τη μηχανή προεξόφλησης του μέλλοντος. Η αγορά κοιτάζει μπροστά, αλλά τα γυαλιά που φοράει είναι φτιαγμένα από το υλικό του παρελθόντος.
Ο πραγματικά επιτυχημένος επενδυτής είναι αυτός που κατανοεί αυτή τη διττή φύση. Χρησιμοποιεί το παρελθόν για να καταλάβει όχι μόνο τις εταιρείες, αλλά και την ψυχολογία, τις φοβίες και τις υπερβολές των άλλων επενδυτών. Γιατί τελικά, η αγορά είναι ένας καθρέφτης όχι του μέλλοντος, αλλά των σημερινών μας ελπίδων και φόβων γι' αυτό. Και αυτές οι ελπίδες και οι φόβοι, γεννήθηκαν όλοι χθες.