By : Βullmarkets-Εxchanges
Στις χρηματιστηριακές συζητήσεις, υπάρχει πάντα ένας ελέφαντας στο δωμάτιο. Είναι η κουβέντα για το επόμενο μεγάλο «κραχ». Όλοι το σκέφτονται, πολλοί το ψιθυρίζουν, κάποιοι το προβλέπουν με θρησκευτική ευλάβεια. Και η αλήθεια είναι πως οι λόγοι για να ανησυχεί κανείς σήμερα δεν είναι λίγοι. Ζούμε σε μια εποχή όπου οι «μαύροι κύκνοι» – τα απρόβλεπτα γεγονότα με τεράστιες συνέπειες – μοιάζουν να έχουν γίνει καθημερινότητα.
Τα σύννεφα που μαζεύονται στον ορίζοντα
Αν κοιτάξει κανείς τον παγκόσμιο χάρτη των ρίσκων, βλέπει εστίες έντασης παντού.
Η Ρωσία και ο πόλεμος φθοράς: Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι πια ένα μακρινό γεγονός. Έχει μετατραπεί σε έναν πόλεμο οικονομικής και ενεργειακής φθοράς που επηρεάζει τις τιμές, τις εφοδιαστικές αλυσίδες και τη σταθερότητα ολόκληρης της Ευρώπης. Μια ξαφνική κλιμάκωση ή μια απρόβλεπτη εξέλιξη μπορεί να πυροδοτήσει ντόμινο στις αγορές.
Η πολιτική αβεβαιότητα στην Ευρώπη: Η πολιτική αστάθεια σε μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Γαλλία, δημιουργεί ρωγμές στο οικοδόμημα της Ευρωζώνης. Η άνοδος ακραίων πολιτικών φωνών και η αμφισβήτηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας είναι παράγοντες που οι αγορές απεχθάνονται.
Το τεράστιο παγκόσμιο χρέος: Κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και νοικοκυριά είναι βουτηγμένα στο χρέος. Σε ένα περιβάλλον υψηλών επιτοκίων, η εξυπηρέτηση αυτού του χρέους γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Μια κρίση χρέους σε μια μεγάλη οικονομία θα μπορούσε να έχει συστημικές συνέπειες, όπως είδαμε το 2008.
Η «φουσκωμένη» αγορά: Μετά από χρόνια φθηνού χρήματος, πολλές μετοχές, ειδικά στον τεχνολογικό κλάδο, έχουν φτάσει σε ιστορικά υψηλές αποτιμήσεις. Οι τιμές τους συχνά δεν δικαιολογούνται από τα κέρδη τους, αλλά από την προσδοκία για μελλοντική ανάπτυξη. Μια τέτοια «φούσκα» είναι εξαιρετικά ευάλωτη σε απότομες διορθώσεις.
Η μεγάλη παγίδα: Η αδυναμία πρόβλεψης
Όλα τα παραπάνω είναι γνωστά. Τα διαβάζουμε, τα αναλύουμε, τα φοβόμαστε. Κάποια στιγμή, ένα μεγάλο κραχ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα γίνει. Αυτό που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει, όμως, είναι το πότε ακριβώς θα συμβεί και ποια θα είναι η σπίθα που θα ανάψει τη φωτιά.
Η ιστορία είναι γεμάτη από «γκουρού» που προέβλεπαν την καταστροφή κάθε χρόνο και έχαναν τεράστια ράλι, αλλά και από αισιόδοξους που αγνόησαν τα προειδοποιητικά σημάδια και καταστράφηκαν. Η προσπάθεια να χρονίσεις την αγορά – να πουλήσεις ακριβώς στην κορυφή και να αγοράσεις ακριβώς στον πάτο – είναι στατιστικά καταδικασμένη σε αποτυχία. Ο λόγος είναι απλός: οι αγορές κινούνται από τον φόβο και την απληστία, δύο συναισθήματα που είναι αδύνατο να προβλεφθούν με ακρίβεια.
Το κραχ του 1929 δεν ήρθε επειδή μια μέρα ξύπνησαν όλοι και είπαν «οι μετοχές είναι ακριβές». Ήρθε από έναν συνδυασμό παραγόντων που δημιούργησαν έναν ανεξέλεγκτο πανικό. Το ίδιο συνέβη και με την τεχνολογική φούσκα του 2000 και την οικονομική κρίση του 2008.
Ναι, κάποια στιγμή θα έρθει η διόρθωση. Μπορεί να είναι απότομη και να πονέσει. Αλλά κανείς δεν ξέρει από πού θα μας έρθει. Η προσπάθεια να μαντέψουμε είναι μάταιη. Η προετοιμασία, όμως, είναι ένδειξη σοφίας.